Wie wijs is, zal horen en inzicht vermeerderen.
(Spreuken 1:5, HSV)
BEGRIJPEN
Luister je wel? Luister je echt? En wat hoor je dan? Ik vind luisteren niet altijd zo gemakkelijk. Ik denk vaak direct iets. En dan denk ik verder. En dan ben ik alweer gestopt met luisteren. Of ik wil direct reageren. Want ik weet wel een oplossing. Of ik heb het zelf ook meegemaakt. En ik luister al niet meer. Niet echt. Of ik dwaal af. Want dáár gebeurt ook iets! Ik kijk, en ik ben alweer gestopt met luisteren. Ik ben vast niet de enige. Luisteren vinden veel mensen moeilijk. Luisteren naar de ander. Luisteren naar God.
De NCRV heeft een prachtige slogan: ‘Als je echt luistert, hoor je zoveel meer.’ Het lijkt wel uit de bijbel te komen. In de bijbel lees je ook zoveel aansporingen om te luisteren. Spreuken zegt: ‘Als je echt luistert, leer je zoveel meer.’ De apostel Jakobus zegt: ‘Ieder mens moet haastig zijn om te horen, maar traag tot spreken en traag tot toorn.’
Deze uitspraken passen ook wel bij Jakobus en bij de Spreukendichter. Allebei zijn het praktische mannen, die nederigheid belangrijk vinden. Geen arrogantie of ongepaste dadendrang bij deze bijbelschrijvers. Jakobus schrijft ergens: ‘God keert zich tegen de hoogmoedigen, maar aan de nederigen geeft Hij genade.’ Luisteren en nederigheid hoort bij elkaar natuurlijk. Mensen die echt kunnen luisteren, zijn de mensen die niet al te vol van zichzelf zijn, de mensen die nog ruimte voor de ander over hebben.
Als ik vergeet naar mensen te luisteren, heb ik vaak zomaar een oordeel over ze. Als ik met anderen over iemand praat, is dat oordeel er meestal ook. Maar meermalen heb ik ervaren: als ik met mensen zelf praat, als ik echt naar ze luister – dan hoor ik zoveel meer. En dan leer ik zoveel meer. Dan leer ik dat het leven anders, breder, diverser is dan mijn beperkte kijk op het leven. Ik leer dat ik niet zomaar mijn oordeel klaar moet hebben. Ik ben opgelucht dat ik niet hoef te oordelen, maar dat God dat doet, de God van de vrede.
Ik ben van mezelf niet altijd zo nederig. Ik heb mijn arrogante mening vaak wel klaar. Maar als ik ga luisteren, aangespoord door de Spreukendichter en door Jakobus, leert God me zoveel over de ander, over mezelf. Ik word stil gezet en verwonder me. Ik merk dat God me aandacht en liefde geeft voor de ander. Ik vraag door en de ander legt zomaar haar hart voor me open. Dat is zo prachtig om mee te maken! Om iemands verhaal te horen en iemand ruimte te geven om te zijn.
Herken je dat, dat je leert van mensen te houden als je maar de tijd neemt om naar ze te luisteren? Naar die vrouw die altijd lijkt te klagen, maar zoveel heeft meegemaakt. Naar dat kind dat altijd boos lijkt te zijn, maar een hoofd vol creatieve gedachten heeft. Naar die man die zo streng lijkt, maar opeens in tranen is als je luistert naar zijn verhaal.
NALEVEN
‘Als je echt luistert, leer je zoveel meer.’ Ik hoor daar een karakter-aansporing in. Om iemand te zijn die ruimte heeft voor een ander. Iemand die zichzelf niet vult met alleen zichzelf. Iemand zoals Jezus. Iemand zoals God. God is liefde. In God is altijd ruimte voor de ander: de Vader voor de Zoon, de Zoon voor de Geest, de Geest voor de Vader. En God maakt ruimte voor ons. God luistert naar ons.
Je ziet dat gebeuren in de verhalen van Jezus. Hij luistert naar mensen. Niet alleen naar wat ze zeggen, maar naar de verhalen daarachter. Als hij die man tegenkomt die hij niet alleen geneest, maar ook vergeeft. Als hij de Samaritaanse vrouw ontmoet en haar verlangen proeft. Jezus luistert echt naar de verhalen en hoort zoveel meer.
Ik zou ook wel als Jezus willen zijn. Echt luisteren en zoveel meer horen. De goede vragen stellen, zodat de ander alleen nog maar meer kan vertellen.
En soms is dat ook zo. Dan merk ik dat iets van Jezus mag delen, alleen al in de manier waarop ik naar mensen luister, hen laat vertellen.
Maar het lukt niet altijd, lang niet altijd. Ik bedenk soms vooral oplossingen. En dan zegt mijn man: “Maar… ik wilde het je gewoon vertellen! Ik wilde gewoon bij je zijn.” En ik was alweer te snel. Ik hoorde niet zoveel meer.
Wij zijn mensen die zichzelf gemakkelijk vullen met zichzelf. En hoe makkelijk gebeurt dat niet? Je bent tenslotte jezelf, dus je wereld is zomaar gevuld met jezelf.
Niet met de ander. Niet met God. En toch wil ik het leren. Toch geloof ik dat God het wil geven!
Ik loop door de herfst en ik luister. Ik luister naar het geritsel van de blaadjes en ik hoor God fluisteren. Ik fiets door het park en luister naar de kinderen op de fiets. Ik luister naar hun verhalen en hoor opeens zoveel meer! Ik ben bij een vriendin en doe moeite om naar haar te luisteren. Ik probeer mijn afdwalende gedachten in de pauzestand te zetten. En opeens hoor ik zoveel meer. Ik heb meer aandacht en liefde voor haar en zij is er blij mee. Ik vraag door en ben echt benieuwd naar haar leven. Ik zit in de kerk en luister echt naar wat ik zing. Weer hoor ik Gods fluisterstem.
Luisteren helpt me om nu te leven. Om mijzelf even een wat kleinere plaats te geven, nederig te zijn. En de ander en God een grotere plaats in mijn leven te geven.
Luisteren helpt me om in het nu te leven. Om echt hier aanwezig te zijn. Bij jou. Bij God.