Deurtje open, deurtje dicht
Mijn man heeft alle kampeerspullen van zolder gehaald en ik bedenk waarom ik dat ook alweer wilde: kamperen met vier kinderen, onder wie een baby. Op dit moment lijkt kamperen me vooral een hoop gedoe. Kinderen die het ’s nachts koud hebben, incluis mijzelf. Of zo’n smerige campingdouche waar ik me zo klein mogelijk maak om vooral maar niets aan te raken. Maar kamperen is ook een detox van onthaasting en kalmer leven. En dat is niet gek, gelet op ons levensritme dat standaard een tandje te hoog staat. Even met z’n zessen zijn – ik kan daar zo naar uitzien. Toch zegt dan ook een stemmetje in mij: prima, alle aandacht voor elkaar, maar is het ook niet een beetje egoïstisch?
In mij zijn twee dingen met elkaar in conflict, namelijk het gezin als de plek voor ontplooiing en het gezin als plek van welkom. Ontplooiing: kinderen die tot wasdom komen, en ouders ook. Om te kunnen ontplooien – uit de vouw te komen – heb je een thuis als rustpunt nodig. Soms even geen rennende buurkinderen, koffiedrinkers uit de kerk of het verdriet van een familielid. Gordijnen dicht.
Maar er is ook die andere kant: namelijk de deur van je huis wijd open zetten. Een plek van welkom zijn. Jaren geleden sprak ik een vrouw die van haar flat een rustpunt had gemaakt voor kinderen uit de buurt (een achterstandswijk in Eindhoven). Uit school mochten kinderen bij haar komen spelen. Aanmaaklimonade en een koekje. Soms waren er wel dertig kinderen. Ik denk nog weleens aan deze vrouw wanneer mijn zoons met hun speelafspraakje het huis afbreken.
Een plek van welkom en een plek waar af en toe de deur dicht is om op adem te komen: hoe vind je hierin een balans? In mijn familie- en jeugdrechtpraktijk heb ik te maken heb met disfunctionele gezinnen. Gezinnen waar geen wasdom is maar neergang. Je ontplooien in een disfunctionele familie vergt zo veel dat kinderen en ouders soms niet tot hun recht komen en verstijven in de vouw. Zich tobbend een weg banen door het dagelijkse leven.
Gisteren vertelde een jeugdwerker van de gemeente mij: ‘Dit gezin kost de gemeenschap tonnen aan jeugdhulp. Maar als het moet dan moet het.’ Of een problematische partnerrelatie die alle betrokkenen rondom het gezin leegzuigt. Of mensen die zo in beslag genomen worden door hun eigen zorgen dat aan een ander vragen hoe het nu gaat er gewoon niet in zit. Overlopende gezinnen.
En wat dan, als de andere huizen hun deuren dichthouden? Genoeg hebben aan zichzelf?
Wanneer je thuis niet op adem komt, is er vaak ook geen energie voor de mensen om je heen. De kern van je bestaan wordt overleven. Ik denk dat het andersom ook geldt: in gezinnen waarin mensen zich ontplooien, ontstaat ook zorg voor de gemeenschap.
Op een ochtend zeg ik een vrouw bij de deur van kantoor gedag: ze heeft net alle scheidingspapieren getekend. Haar man heeft een nieuwe vriendin en de scheiding is redelijk harmonieus verlopen. De man en de vrouw drinken hun laatste slok koffie. Ik vroeg haar hoe de zomervakantie verloopt, voor het eerst drie weken alleen in huis. De kinderen bij vader. Tranen. De vrouw wil nog maar één ding: naar huis en alleen zijn. Rolgordijnen neer in dat lege huis. Ik hoop dat er iemand aan haar deur staat die avond met koffie en zakdoeken. Iemand die niet genoeg heeft aan zijn eigen sores, maar komt luisteren.
Diezelfde middag belt een pleegmoeder mij. Ik ben de advocaat van de biologische moeder van haar pleegzoon. Binnenkort vindt een zitting plaats over een mogelijke verlenging van zijn uithuisplaatsing. Mijn cliënte is op; de dagelijkse afwezigheid van haar kinderen geeft zo veel verdriet, dat er niets anders meer is dan dat verdriet. Pleegmoeder hoopt zo dat haar pleegzoon terug kan naar zijn moeder als dat enigszins kan. Wat een grootse daad verricht deze pleegmoeder, bedenk ik aan de telefoon, zó investeren in andermans kind. Je hechten aan dit jongetje en tegelijkertijd het moederschap gunnen aan die andere moeder. ‘Ach gewoon,’ zegt ze, ‘als Jezus proberen te zijn.’
Als Jezus… Hij ging weg om even alleen te zijn en een gezin te vormen met Zijn Vader. Moe van alsmaar menselijk gedoe en geruzie. Maar de mensenmassa kwam achter Hem aan en vond Hem. En Hij begon de zieken te genezen.
Het gezinsleven zelf kan al zo veel vergen, laat staan dat je ook nog voor ‘de gemeenschap’ moet zorgen. Inderdaad, soms is er een tijd om goed voor jezelf en je gezin te zorgen. Maar het is maar wat je onder ‘ontplooiing’ verstaat: juist als je zorgt voor de mensen om je heen, word je als mens wie je moet zijn. Ten dele, maar toch!
Leestip
De tweede berg – de zoektocht naar een zinvol leven; David Brooks.
Maria de Jong
Nieuwe berichten door Maria de Jong (toon alles)
- Deurtje open, deurtje dicht - 15 september, 2020
