In 2016 was ik met mijn gezin in Parijs en keek ik mijn ogen uit in en rondom de Notre Dame. Misschien kwam het daardoor dat de beelden van die brandende kathedraal laatst me zo raakten: omdat ik er zelf had gelopen, de glas-in-loodramen had bewonderd en me bewust was van de ontelbare mensen die mij in de loop der eeuwen waren voorgegaan.
Ik was niet de enige die geraakt werd door de beelden. Twitter stroomde vol en terwijl het vuur nog vlamde, werd de eerste forse donatie gedaan. Mooi, vond ik dat; een stukje saamhorigheid in een wereld die vaak tot op het bot verdeeld is. En de kathedraal – indrukwekkend, imponerend, vol historie – zal worden hersteld. Binnen vijf jaar als we Macron mogen geloven.
Onlangs las ik: De mens heeft een fundamenteel probleem. Hij pleegt roofbouw op de natuurlijke rijkdommen, ondergraaft het voortbestaan van vele soorten dieren en planten, en daarmee zijn eigen voortbestaan. De kathedraal van het leven staat in brand. De aarde staat in brand, maar het is geen trending topic. Er worden geen gulle donaties aangeboden. Er is geen president die verklaart dat de aarde binnen vijf jaar hersteld is. Met miljarden mensen staan we erbij en kijken ernaar.
Willen we iets doen? Kunnen we iets doen? Natuurlijk ken ik de argumenten. Natuurlijk weet ik dat het niet eenvoudig is. En natuurlijk heb ook ik mijn twijfels over welke rapporten je nu wel en niet moet geloven. Er worden altijd spelletjes gespeeld, linksom of rechtsom. Geld of macht blijkt maar al te vaak een drijfveer te zijn. De slachtoffers zijn de machtelozen en de stemmelozen (dieren, planten en de aarde zelf).
Toch denk ik een ‘hoofdschuldige’ te kunnen aanwijzen. De ‘hoofdschuldige’ is naar mijn mening (en nu blijkt, ook naar de mening van onderzoekers) het economisch model zoals wij dat kennen. Economie = de aanjager van vernietiging. Al jaren verbaas ik me over het principe dat ik bij het vak economie moest leren: een bedrijf kan alleen gezond functioneren door te groeien.
Dit principe heeft ons (met name de laatste honderd jaar) ertoe aangezet om van een grotendeels circulaire economie over te stappen naar een economie die gebruikt en verbruikt. Nooit eerder in de geschiedenis van de mens heeft diezelfde mens zo veel materialen gemaakt die niet in het ecosysteem thuishoren. Achteloos gebruiken, vernietigen en vervuilen we zo met elkaar de kathedraal van het leven. Dankzij een economisch model dat heilig verklaard lijkt te zijn, wordt de aarde en alles wat daarop leeft, bedreigd.
Eindeloze groei suggereert een eindeloze aarde met eindeloze bronnen, maar de aarde heeft grenzen en die realiteit haalt ons nu in. Af en toe opper ik in kleine kring het Bijbelse idee van een jubel-economie. In zeven periodes van zeven jaar richten we ons economisch handelen in, en na negenveertig jaar wordt er op de resetknop gedrukt en gaan we terug naar de startsituatie. Een resetknop voor de economie: dat lijkt me wel wat.
Het is vast moeilijker dan dat. Dus in de tussentijd neem ik zo veel mogelijk verantwoordelijkheid en zetten de krantenkoppen van gisteren me ertoe aan om opnieuw onder de loep te nemen hoe ik leef en wat ik consumeer.
Tekst: © Lisette van de Heg
Lisette van de Heg schreef mee aan Groen op hakken. Dit is hét boek voor alle vrouwen die het best iets groener willen doen, maar niet zo goed weten hoe. Vol tips en ervaringen om duurzamer te leven, met een heerlijk positieve insteek. Ook wie al enthousiast begonnen is en nog een stapje verder wil gaan, vindt hier meer informatie en inspiratie. De tips zijn ingedeeld in drie niveaus, voor elk wat wils: groen, groener, groenst. Onderwerpen als voeding, kleding en kinderen komen aan bod, aangevuld met veel tips, columns en lekkere recepten.