‘Geef ons heden ons dagelijks brood’. Een overbekend gebed, dat velen al op jonge leeftijd leerden. Vaak bidden we voor ons dagelijkse brood terwijl de koelkast uitpuilt en de winkelschappen vol staan met levensmiddelen. Beseffen we dat we echt afhankelijk zijn van de zegen van onze Schepper Die zorgt voor de regen en de zon, zodat het gewas op het land kan groeien?
Onlangs sprak ik met een groep kinderen die in de binnenstad van Dordrecht wonen en niet gewend zijn om naar een kerk te gaan. Aan de hand van een tas boodschappen startten we een gesprek over de herkomst van ons voedsel. ‘Waar komen deze boodschappen vandaan?’, was mijn vraag. ‘Uit de winkel!’, klonk eensluidend het antwoord. ‘Hoe komt het in de winkel?’ ‘Uit een grote kast achter in de winkel?’
‘Maar… hoe komt het in die kast?’ ‘Uit een fabriek’, zei een van hen. ‘Hoe werkt dat dan?’ De hersenen kraakten. Dan het verlossende antwoord van Martha, die wel doorhad dat de juffen een bepaalde kant op wilden. ‘Volgens mij doet God een magische truc en zo krijgen we eten!’ zei ze opgetogen.
We praatten door en kwamen er uiteindelijk samen uit: eten groeit op het land en God zorgt voor regen en zon. God zorgt dus ook voor ons eten. Een verhelderend gesprek! We leerden de groep kinderen het ‘Onze Vader’ aan. ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’ kreeg opeens een diepere betekenis voor hen.
Het eenvoudige kindergesprekje hield me de dagen erna nog bezig. Deze kinderen uit de stad leefden met de eenvoudige werkelijkheid: ‘Eten komt uit de supermarkt.’ Verder dachten ze er niet over na, omdat ze de zekerheid van dagelijks voedsel hebben.
Toen ik voor deze groep kinderen stond, zag ik mijn kleine neef voor me. Hij ontpopt zich de laatste tijd als kleine tuinman, die af en toe helpt in mijn moestuin. Voor die gelegenheid trekt hij vaak vol trots zijn tuinbroek aan, of een T-shirt met prints van diverse soorten groenten. De eerste keer dat we bonen pootten, riep hij ook: ‘Ik ga bonen voor papa en mama maken!’ Samen stopten we een boon in de grond en ik vertelde hoe de boon groeit door regen en zon, waar God voor zorgt. Enthousiast volgde hij het groeiproces. Zijn enthousiasme was niet te stuiten toen we de eerste bonen plukten. Als je hem nu vraagt wie de bonen maakt is zijn antwoord steevast: ‘De Heere God’.
Toen ik voor deze groep kinderen stond, zag ik ook de kindergezichten voor me die ik ontmoette op het platteland van Afrika. Als kinderen er al de luxe hebben om naar school te gaan, is werken op het platteland na schooltijd vaste prik. Hoe vaak gaan hun ogen verwachtingsvol naar de hemel en snakken zij en hun ouders naar regen voor het droge land dat openscheurt en kreunt? ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’ is voor hen een gebed dat heel dichtbij komt.
Volle supermarkten en dus de zekerheid van voedsel kennen ze niet. Hoewel magie levendige praktijk is op het Afrikaanse platteland zal geen enkel kind een vraag naar de herkomst van voedsel beantwoorden met: ‘een magische truc van God.’ Ze weten hoe het voedsel groeit, maar ook ervaren ze elke dag de afhankelijkheid van de natuur bij droogte of ernstige regenval. Ze leven dichtbij de natuur en leven zo dichtbij hoe God alles in Genesis 1 bedoeld had.
Genesis 1 is een prachtig schilderij. God tekent hier hoe Hij de aarde maakte en iedereen een taak gaf in de schepping. God zegt tegen de mensen: ‘Vervul deze aarde en heers over alles wat op de aarde is.’ God was aan het werk…én de mens wordt aan het werk gezet. De mens is dus bedoeld om met God mee te werken. De mens krijgt medeverantwoordelijkheid. Hij krijgt de verantwoordelijkheid om te bebouwen en te bewaren (Gen. 2:15), om te beschermen en creatief bezig te zijn. Om zorg te dragen en te beheren. Vanaf het allereerste begin heeft de mens de taak en opdracht om aan de slag te gaan op deze wereld. Het werken, het bezig zijn is met het mens-zijn verweven.
Na Genesis 3 blijft de opdracht om mee te werken, maar is de volmaaktheid weg. ‘In het zweet des aanschijns zult gij brood eten.’ Na Genesis 3 zien we soms een juichende schepping en mogen we genieten van alles wat God daarin geeft. In veel landen wordt er hard gewerkt op een kreunende aarde die uitdroogt en waar mensen snakken naar regen. Na Genesis 3 zien we ook een kreunende schepping, waar de aarde niet bloeit zoals God het bedoeld had. Op die plekken is het ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’ harde werkelijkheid.
De hoge opdracht van God blijft ook na Genesis 3 staan: bebouw en bewaar de aarde. Een prachtige schepping is aan ons toevertrouwd als een kostbaar pand. In die schepping mogen we de aarde bebouwen en bewaren, in het besef dat God de regen en de zon geeft op gezette tijden.
En hoewel de koelkast vol is en de schappen van de supermarkt gevuld zijn, weten we dat die zegen van God ook in ons rijke westen nodig is. Ons leven is namelijk niet maakbaar. Een klein virus kan het al stilleggen, maar ook de zon en regen zijn in de handen van onze goede Schepper. God leerde ons het Onze Vader bidden waarin het ‘Geef ons dagelijks brood’ de afhankelijkheid van de mens vertolkt. In West-Afrika vertelden leden van een boerengroep mij in een jaar vol mislukte oogsten dat dit gebed heel concreet werkelijkheid voor hen was. Ze wisten soms niet wat ze de dag die voor hen lag, zouden eten.
Misschien zouden wij zelfs, met onze overvolle schappen in de supermarkt, óók wel kunnen bidden: ‘Leer ons dat U ons ons dagelijks brood geeft.’
Leestip
• Genesis 2:4-15
• Matteüs 6:9-13
Bijbelstudievragen
• Hoe kunnen we het ‘bebouw en bewaar de aarde’ in ons leven concreet maken?
• Wat kunnen we leren van mensen die leven op het platteland van Afrika?
• Hoe heeft het ‘Onze Vader’ in uw eigen leven een plaats?
• In welke mate voelt u zich afhankelijk van God?
• Hoe brengt u die afhankelijkheid in de praktijk?
Tekst: © Rina Molenaar
