Maar hij greep haar beet en zei tegen haar: ‘Kom, mijn zusje, kom bij me liggen.’ Ze smeekte: ‘Nee, mijn broer, laat dat! Raak me niet aan! Zoiets schandelijks doet men in Israël toch niet!’ Maar hij wilde niet luisteren naar wat ze zei, en hij overweldigde haar en onteerde haar en verkrachtte haar.
(2 Samuel 13:12, 14, NBV)
BEGRIJPEN
Ai, het is toch net alsof je naar een soap kijkt als je de verhalen over Davids familie leest. David is het hoofd van een groot gezin, vader van een hele reeks kinderen, maar om nou te zeggen dat het een ‘happy family’ is… Nee, die indruk geven de Bijbelverhalen zeker niet.
David heeft kinderen bij verschillende vrouwen: Michal, Achinoam, Abigaïl, Maächa, Chaggit, Abital, Egla, Bathseba… En aangezien je niet allemaal de liefste vrouw kunt zijn, zal er een soort rangorde zijn geweest, een voorkeur. Het is niet zo moeilijk in te denken wat voor een rivaliteit en wantrouwen dit veroorzaakt zal hebben tussen de vrouwen onderling, maar ook tussen de kinderen. De gebeurtenissen die in 2 Samuel 13 beschreven staan, laten dit pijnlijk duidelijk zien…
Amnon is Davids oudste zoon, zijn moeder heet Achinoam. Absalom is de derde zoon in de rij, zoon van David en Maächa, met wie David ook een dochter heeft: de beeldschone Tamar. Amnon is verliefd op zijn halfzus, of beter gezegd: haast ziek van verliefdheid – en het kost hem waarschijnlijk weinig moeite om zich ziek voor te doen – en hij is vast van plan haar tot zijn vrouw te maken.
Amnon heeft het plan helemaal uitgedacht met zijn neef Jonadab. Zorgvuldig wordt de val voor Tamar opgezet. Zou David nou echt geen onraad geroken hebben toen Amnon om zijn halfzus vroeg? David lijkt het soort vader te zijn dat maar toegeeft aan zijn zonen: bang voor een confrontatie, bang om hen tekort te doen. David is niet de vader die kritische vragen stelt bij wat zijn zonen doen en dus laat hij zijn dochter naar Amnon toe gaan.
Misselijkmakend is wat er dan volgt. Als je de woorden van het Bijbelverhaal op je laat inwerken dan ontvouwt zich een drama. Tamar die zich verzet tegen de poging van Amnon om haar letterlijk het bed in te krijgen. Tamars smeekbede om haar en hemzelf dit niet aan te doen. Amnons lust die sterker is dan elke redelijke gedachte. Tamar die wordt verkracht…
En om het nog erger te maken: Amnon laat haar aan haar lot over, hij laat haar zijn huis uitgooien, verwerpt haar en neemt haar zo haar toekomst af.
Maar het kan nog erger. Absalom, Tamars broer, bij wie ze bescherming zoekt, zegt haar dat ze haar mond erover moet houden. Ten diepste bedoelt hij dat goed; hij zegt het om zijn zus te beschermen, niet om zijn halfbroer goed te praten. Dat blijkt wel uit het feit dat Absalom Amnon twee jaar later laat doden; al die tijd heeft Absalom zijn halfbroer in stilte gehaat.
David is ook kwaad. Maar nergens vertelt het verhaal dat David zijn dochter troost, nergens lees je dat hij voor zijn dochter opkomt.
De één neemt je je waardigheid af, de ander snoert je de mond en de volgende laat je alleen in je verdriet, je boosheid en je wanhoop. Lekkere familie…
NALEVEN
Ongeveer één op de drie vrouwen krijgt te maken met seksueel geweld, en net als bij Tamar is thuis het grootste gevaar; echtgenoten en partners zijn in de meeste gevallen de dader. Je kunt het daarbij laten bij de kille cijfers alleen, maar achter die getallen gaan talloze verhalen schuil. Misschien ook wel jouw verhaal. Of het verhaal van jouw dochter, je zus, je vriendin. De cijfers vertellen ons niets over de enorme schaamte, de wanhoop, de boosheid, en de getallen geven ons ook geen houvast, geen uitweg uit het duister waarin je gedumpt bent – misschien wel keer op keer…
Jouw verhaal of het verhaal van jouw dierbare is uniek en toch ook weer niet. Seksueel geweld tegen vrouwen is blijkbaar van alle tijden. In de tijd en cultuur van de Bijbel was het wat dat betreft niet anders dan nu.
Waarom staat zo’n verhaal nu in de Bijbel? Waarom gaat het in deze geschiedenis niet over God? Waarom laat God zich niet zien? Waarom grijpt Hij niet in? Mag je bij dit verhaal denken: O, gelukkig, dat is het Oude Testament – dat zal nu zo niet meer gebeuren! Of is God nu nog net zo afwezig als in het verhaal van Tamar?
De afschuwelijke verkrachting van Tamar staat in de Bijbel – het Boek dat vertelt over de geschiedenis van God en mensen, het Boek dat richting geeft voor ons leven. Maar het feit dat het daarin staat, betekent niet dat God het ermee eens is. Het levensverhaal van Tamar maakt pijnlijk duidelijk dat de familie van David een kruitvat is. Dat David aan de ene kant een man is die dicht bij God leeft, maar die tegelijkertijd ook verre van perfect is – het lukt hem niet zijn gezin onder de duim te houden en er een liefdevolle eenheid van te maken.
Zo is ook het verhaal van Tamar een schakel in die hele keten van verhalen die je meevoeren naar een point of no return. Uiteindelijk werkt ook haar geschiedenis toe naar een climax, het moment in de geschiedenis dat onvermijdelijk is: de geboorte van Jezus. Op een gegeven moment is er zo veel gebrokenheid, zo veel onrecht, zo veel verdriet dat God Zijn Zoon geeft.
Een gemakkelijke, directe troost is er niet voor Tamar. Geen begripvolle familie. Geen schouder om eindeloos op uit te huilen. Geen hulpverlener om dit trauma mee te bespreken en te verwerken. Geen mogelijkheid om aangifte te doen. Tamars leven verandert in een drama en dat lijkt haar trieste lot te zijn voor de rest van haar leven.
Tegelijkertijd is ‘de rest van haar leven’ een betrekkelijk begrip. Want God is niet gebonden aan de natuurwetten van deze wereld. Waar het leven hier op aarde ophoudt, daar is nog een leven bij God in het verschiet. En wat hier op aarde geen recht gedaan is, dat zal rechtgezet worden. God is rechtvaardig, Hij doet recht, Hij is Rechter.
Wat jou ook is overkomen, welk grof onrecht jouw dierbare ook is aangedaan – God zal recht doen, in dit leven of voorbij de dood. De strijd om los te laten en toe te vertrouwen aan God – dat is de strijd die jij of je dierbare strijden moet…